Her çocuk, içinde büyüdüğü ve yetiştiği aile ortamında şekillenir. Yetiştiği ortamda karşılaştığı anne baba tutumları çocuğun ileriki yaşamında kişiliğini, sosyal çevresini ve davranışlarını olumlu veya olumsuz etkiler. Bu yüzden anne baba tutumları çocuğun kişilik gelişimi üzerinde güçlü etkiye sahiptir.
Tüm aileler çocuklarının mutlu, kendini ifade edebilen, karar verme becerisi gelişmiş, problem çözme becerisine sahip, uzlaşmacı, ilgi ve yeteneklerinin farkında olan ve en önemlisi kendine güvenen bireyler olmasını isterler. Ebeveynler bu amaçla kendi bilgilerini tecrübelerini kullanarak çeşitli yöntemleri, tutum ve davranışları uygularlar.
Peki, doğru tutum hangisidir?
Nasıl bir çocuk yetiştirmek isteriz?
Nasıl bir anne baba tutumu sergiliyorsunuz?
OTORİTER / BASKICI ANNE BABA TUTUMU
• Çocuğunuza kendi tutumlarınıza göre şekil vermek istiyorsanız,
• İşler istediğiniz gibi gitmediğinde ceza verme eğilimindeyseniz,
• Katı kurallar koyarak çocuğunuz ile oyun oynamıyorsanız,
• Sürekli olarak kontrol etme ve müdahalede bulunma eğiliminiz varsa,
• Sohbetlerinizde çocuğunuz sessiz kalıyor ve siz düzenli olarak anlatıyorsanız,
Çocuğunuz ile ilgili tüm kararları siz alıyor ve çocuğa fikri sorulmuyorsa “Otoriter Baskıcı Anne Baba Tutumu” izlediğinizi düşünebilirsiniz.
Otoriter Baskıcı Anne Baba tutumu sergileyen ailelerin çocukları daha itaatkar, bağımlı ve zayıf ilişkiler, saldırgan, stresli, tedirgin, özgüven eksikliği, kararsızlık ve iletişim sorunları yaşayabilir.
İZİN VERİCİ ANNE BABA TUTUMU
• Davranışlarınızı ve hayatınızı çocuğunuzun isteklerine göre yönlendiriyorsanız,
• Kurallarınız ve sınırlarınız çok fazla esnekse,
• Çocuğunuz hata yaptığında müdahale etmiyorsanız,
Çocuğunuzun olumlu veya olumsuz davranışlarını ayırt etmiyorsanız, “İzin Verici Anne Baba Tutumu” izlediğinizi düşünebilirsiniz.
İzin Verici anne baba tutumuna sahip ailelerin çocukları; Daha bağımlı bireyler, sosyal açıdan sorumluluk almama eğilimi ayrıca sosyal gelişim, doğruyu yanlışı ayırt etmede ve özdenetim konusunda sorunlar yaşarlar.
KORUYUCU ANNE BABA TUTUMU
• Çocuğunuzun tek başına yapabileceği davranışları anne veya baba olarak siz yapıyorsanız,
• Çocuğunuzun zarar görmesinden çekindiğiniz için ona sorumluluklar vermiyorsanız,
Okul ile ilgili sorumlulukları çoğu zaman siz yapıyorsanız (ödev yapma, okul çantası hazırlama)
“Koruyucu Anne Baba Tutumu” izlediğinizi düşünebilirsiniz.
Koruyucu anne baba tutumuna sahip ailelerin çocukları; karar verme becerileri gelişmemiş, kendilerini savunamayan ve kendi işlerini yapamayan kişiliğe sahip olurlar
İLGİSİZ VE KAYITSIZ ANNE BABA TUTUMU
• Çocuğunuza karşı ilgisiz ve sevgisiz tutum sergiliyorsanız,
• Çoğu zaman çocuğunuzun nerede olduğunu, ne yaptığını bilmiyorsanız,
• Çocuğunuzla birlikte olmak yerine başka yerlerde olmayı tercih ediyorsanız.
• Çocuğunuzu uzun süre evde, anneanne veya babaannede bırakıyorsanız,
• Beslenme, giyim gibi temel gereksinimlerini karşılayamıyor ve yardım almıyor iseniz,
İnternet, televizyon, telefon kullanımınız çocukla birlikte geçireceğiniz zamanın yerine
geçiyor ise, “İlgisiz ve Kayıtsız Anne Baba Tutumu” izlediğinizi düşünebilirsiniz.
İlgisiz tutuma sahip ailelerin çocukları; iletişi sorunları yaşayan, dikkat çekme , olumsuz davranışlar, saldırgan, özgüven eksikliği ve çevreye varlığını ispatlama çabası olan bireylerdir
TUTARSIZ ANNE BABA TUTUMU
• Çocuğunuzun yaptığı bir davranışı bir gün onaylayıp başka bir gün aynı davranışa kızıyorsanız,
• Çocuğunuz için anne baba olarak çoğu zaman farklı kararlar içindeyseniz,
• Bazı gün otoriter, bazı gün yetkin tutumda olduğunuzu fark ettiyseniz,
Anne baba olarak bazen aşırı hoşgörülü ve serbest, bazen baskıcı ve cezalandıran bir tutum
içindeyseniz “Tutarsız Anne Baba Tutumunu” benimsendiğinizi düşünebilirsiniz.
Tutarsız tutuma sahip ailelerin çocukları; karar vermekte zorlanan, insanlara güvenmekte sorun yaşayan, tutarsız, aşırı isyankar ve boyun eğici bireylerdir.
MÜKEMMELİYETÇİ ANNE BABA TUTUMU
• Çocuğunuzun; akademik, sosyal, sanatsal, sportif alanda kusursuz olmasını bekliyorsanız,
• Aile beklentilerinin karşılanması için çocuğu yoğun bir eğitim sürecine dâhil ediyorsanız,
Çocuktan beklentiler, yaşının ve kapasitesinin üzerinde ise, “Mükemmeliyetçi Anne Baba Tutumuna” sahip olduğunuzu düşünebilirsiniz.
Mükemmelliyetçi tutuma sahip ailelerin çocukları; büyük beklentiler altında ezilir, istediklerinde başarılı olmayınca hayal kırıklığı yaşar, değersiz ve başarısız hissederler, beceriksiz hissederler.
DEMOKRATİK ANNE BABA TUTUMU
• Çocuğunuza tüm gelişim alanlarını destekler nitelikte güvenli bir çevre sunuyorsanız,
• Çocuğunuzdan ne beklediğinizi ona açıkça söylüyorsanız,
• Sevgi ve karşılıklı anlayış ile birlikte oluşturduğunuz kurallarınız varsa ve uyum konusunda bir sıkıntı yaşamıyorsanız,
• Çocuğunuza karşı kararlı ve tutarlı davranışlar sergiliyorsanız,
Çocuğunuza koşulsuz sevgi ve saygı sunuyorsanız, “Demokratik Anne Baba Tutumunu” benimsediğinizi düşünebilirsiniz.
Demokratik tutuma sahip ailelerin çocukları; kendine güvenen, yaratıcı, sorumluluk sahibi, uyumlu, bağımsız, sosyal ve duyusal anlamda yeterli ve insanlara güvenebilen ve sevilen bireylerdir
Peki Neler Yapabilir siniz?
Çocuğunuza zaman ayırın, onunla oyun oynayın.
Çocuğunuzu dinleyin ve fikirlerini önemsediğinizi gösterin.
Çocuğunuzu ilgi ve yeteneği olan alanlara yönlendirerek destekleyin.
Çocuğunuza karşı kararlarınızda tutarlı olun.
Çocuğunuzun kişiliğini ve yapabileceklerini iyi değerlendirin ve beklentilerini bu doğrultuda oluşturun.
Çocuğunuzu koşulsuz sevin ve bunu hissettirin.
Karşılaşılan bir problem durumunda çocuğa “YAPMA“ demek yerine neden yapmaması gerektiğini
açıklayın.
Çocuklarınızın duygusal gereksinimlerini zamanında karşılamaya özen gösterin.
Kendi problemlerini çözmelerine fırsat tanıyın.
Çocuklarınızın yerine karar vermeyin.
Çocuklarınızla sakin bir ses tonu ile konuşmayı tercih edin.